Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου 2022
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Σύνοψη αποτελεσμάτων και προτάσεις πολιτικής του προγράμματος REACH
Το έργο «REACH: Roma women’s Empowerment and fighting discrimination in ACcess to Health», το οποίο ξεκίνησε το 2020 και ολοκληρώθηκε επιτυχώς το Σεπτέμβριο του 2022, συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια (2014-2020)» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υλοποιείται υπό το συντονισμό της CMT PROOPTIKI σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής – Σχολή Μαιευτικής Αθηνών, την Ένωση Ελλήνων Διαμεσολαβητών και Συνεργατών τους, τον Δήμο Χαλανδρίου και τον Δήμο Λάρισας. Στόχος του έργου REACH είναι η προώθηση της υγείας των γυναικών Ρομά και η αντιμετώπιση των διακρίσεων στην πρόσβαση στην υγεία. Η βελτίωση της υγείας στις κοινότητες των Ρομά αποτελεί μία από τις προτεραιότητες κοινωνικής ένταξης σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Στην τελευταία Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά, η ενδυνάμωση των γυναικών Ρομά αναγνωρίζεται επίσης ως προτεραιότητα.
Η καινοτόμος μεθοδολογία του έργου REACH βασίζεται σε ένα μοντέλο ανάπτυξης ικανοτήτων των επαγγελματιών στα Κέντρα Κοινότητας, ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών υγείας και ενδυνάμωσης των γυναικών Ρομά με έμφαση στο δικαίωμά τους στην υγεία και ιδιαίτερα στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία.
Για να προσαρμοστεί το μεθοδολογικό πλαίσιο και τα εργαλεία του έργου στις τρέχουσες ανάγκες και κενά στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στις γυναίκες Ρομά, διεξήχθη στα αρχικά στάδια του έργου έρευνα πεδίου. Οι επαγγελματίες ανέφεραν διακρίσεις και στερεότυπα κατά των Ρομά στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής προστασίας και κενά στις γνώσεις τους σχετικά με νομικά ζητήματα και ζητήματα που αφορούν την κουλτούρα των Ρομά καθώς και τον ρόλο των διαμεσολαβητών. Το πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων του REACH σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ακολουθώντας μεθοδολογία μεικτής μάθησης. Επικεντρώθηκε στο δικαίωμα στην υγεία και στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες Ρομά, καθώς και στα συγκεκριμένα ζητήματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας που είναι πιο διαδεδομένα στις κοινότητες των Ρομά. Συμμετείχαν περισσότεροι από 230 επαγγελματίες και η αξιολόγησή του κατέδειξε αποσταθεροποίηση ορισμένων στερεοτύπων και αύξηση της κατανόησης των ειδικών αναγκών των γυναικών Ρομά.
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία REACH, εφαρμόστηκε πιλοτικά ένα κοινοτικό πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων στους δήμους Χαλανδρίου και Λάρισας. 20 γυναίκες από τις τοπικές κοινότητες Ρομά ενδυναμώθηκαν για να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές (propagating keys) μέσα στην κοινότητά τους. Μετά την εκπαίδευσή τους, μαζί με γυναίκες που ενέπνευσαν, παρακολούθησαν ενημερωτικές και συμβουλευτικές συνεδρίες με ευαισθητοποιημένους επαγγελματίες υγείας και κοινωνικής προστασίας που συντονίστηκαν μέσω των τοπικών Κέντρων Κοινότητας. Μετά την ολοκλήρωση του πιλοτικού προγράμματος, οι γυναίκες ανέφεραν ότι αισθάνονταν πιο άνετα να προσεγγίσουν επαγγελματίες υγείας και απέκτησαν πρόσθετες γνώσεις σχετικά με τα δικαιώματά τους στην υγεία.
Μέσω της υλοποίησης του έργου REACH, κατέστη προφανές και προβλήθηκε ότι οι γυναίκες Ρομά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Η έρευνα που διεξήχθη κατά τη διάρκεια του έργου κατέδειξε ότι κενά στις γνώσεις των γυναικών σχετικά με τα δικαιώματά τους, την υγεία τους και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και τις δυσκολίες των επαγγελματιών να συνεργαστούν και να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με τους Ρομά σχετικά με την υγεία τους. Τα νομικά ζητήματα, ιδίως σχετικά με ταυτοποίησης και αστικοδημοτικά ζητήματα, που αντιμετωπίζουν ορισμένα μέλη των κοινοτήτων Ρομά, φαίνεται να αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην παροχή υπηρεσιών για τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας όσων τα αντιμετωπίζουν. Η μεθοδολογία του έργου REACH, βασιζόμενη στη συνεργασία των γυναικών Ρομά και των επαγγελματιών υγείας που συντονίζεται μέσω των Κέντρων Κοινότητας με διαμεσολαβητές Ρομά, τα οποία διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ένταξη των Ρομά, φάνηκε να έχουν θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τη στάση των γυναικών απέναντι στην προσέγγιση των επαγγελματιών και την αυτοπεποίηθηση των επαγγελματιών στην παροχή κατάλληλης φροντίδας και υποστήριξης με κοινό στόχο τη βελτίωση την υγεία των πρώτων.
Με βάση τα αποτελέσματα και τις γνώσεις που αποκτήθηκαν από το έργο, αναπτύχθηκε ένα σύνολο συστάσεων πολιτικής με τη συμβολή βασικών ενδιαφερόμενων μερών στους τομείς της παρακολούθησης και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνικής ένταξης των Ρομά, της διαμεσολάβησης και της υγείας. Οι προτάσεις ακολούθησαν τρεις βασικούς άξονες παρέμβασης: α) τη διασύνδεση και τη συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών, β) την ανάπτυξη ικανοτήτων των επαγγελματιών και γ) την προώθηση της διαμεσολάβησης στον τομέα της υγείας.
Προτάσεις πολιτικής και διασύνδεσης Έργου REACH
Διασύνδεση και συνεργασία μεταξύ φορέων
- Ενεργή χαρτογράφηση υπό κεντρικό συντονισμό των υπηρεσιών, δομών και πρωτοβουλιών που έχουν το δυναμικό ή/και που δραστηριοποιούνται σε τοπικό περιφερειακό επίπεδο για την προαγωγή και τη φροντίδα της υγείας των μελών των Ρομά κοινοτήτων και διάχυση των αποτελεσμάτων.
- Αναγνώριση του κομβικού ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης και των Κέντρων Κοινότητας στην προώθηση της κοινωνική ένταξης των Ρομά. Επικαιροποίηση και εν συνεχεία κοινοποίηση των αρμοδιοτήτων των ΚΚ στους εμπλεκόμενους φορείς.
- Αναγνώριση των καλών πρακτικών συστηματικής συνεργασίας ανάμεσα στις υπηρεσίες υγείας της ΠΦΥ και της Δημόσιας Υγείας εν γένει, ΚΚ, τοπικής αυτοδιοίκησης, φορέων της κοινωνίας των πολιτών και Ρομά κοινοτήτων και παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη νέων.
- Ενίσχυση των υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας σε τοπικό επίπεδο, μέσω της ενδυνάμωσης του ρόλου των μαιών στην ΠΦΥ, με στόχο ιδίως την πρόληψη και τη συστηματική παρακολούθηση κατά την περιγεννητική περίοδο.
- Εφαρμογή διαδικασιών για τη διασφάλιση του δικαιώματος για ισότιμη πρόσβαση στην υγεία και ατόμων χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.
Ανάπτυξη δεξιοτήτων επαγγελματιών
- Διεύρυνση και συστηματοποίηση των προγραμμάτων ανάπτυξης ικανοτήτων των επαγγελματιών, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες σε Ρομά, με έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και την κατανόηση των ιδιαίτερων αναγκών και τη συμμετοχή των μελών της κοινότητας, λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση του φύλου και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα.
- Συνεργασία τοπικών φορέων, υπηρεσιών και επαγγελματιών και των κοινοτήτων Ρομά σε δράσεις ευαισθητοποίησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων.
- Παροχή ή/και προώθηση πρακτικών εργαλείων προσαρμοσμένων στις ανάγκες υποστήριξης των μελών της Ρομά κοινότητας για τη συστηματική παροχή έγκυρων πληροφοριών και την παρακολούθηση των σχετικών δράσεων.
Διαμεσολάβηση στην υγεία
- Aναγνώριση και την κατακύρωση του ρόλου και του επαγγέλματος του/της Ρομά Διαμεσολαβητή/-τριας, με δυνατότητες εξειδίκευσης, όπως για παράδειγμα στην υγεία, καθώς και τον καθορισμό των προδιαγραφών εκπαίδευσής τους, όπως και των καθηκόντων και των πεδίων δραστηριοποίησής τους.
- Tοποθέτηση διαμεσολαβητών/-τριων υγείας και σε νοσοκομεία, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της πρόσβασης των Ρομά στις δομές και τις υπηρεσίες της ΠΦΥ.
